PNF analiza chodu w koncepcji PNF odbywa się na podstawie badań dr Jacqueline Perry. badaczka ta od lat 50. ubiegłego wieku prowadziła szczegółową obserwację chodu w klinice Rancho Los Amigos w Kalifornii.
W 1968 roku w klinice powstało „laboratorium” chodu, w którym przebadano chód osób z różnymi jednostkami chorobowymi, takimi jak: dziecięce porażenie mózgowe, hemiplegia, uraz rdzenia kręgowego, polio, zwyrodnienie stawów, dystrofi a mięśniowa.
Nazwy poszczególnych faz chodu są różnie tłumaczone w literaturze polskojęzycznej. W poniższym artykule zostaną użyte nazwy angielskie i propozycja ich tłumaczenia używana podczas kursów PNF. Na rysunku 1. przedstawiono fazy występujące podczas jednego cyklu chodu.
Opis cyklu chodu rozpoczyna się zwyczajowo od fazy Initial Contact (IC) – kontaktu pięty z podłożem. Cykl chodu trwa od fazy IC kończyny dolnej do fazy IC tej samej kończyny. Cykl chodu można podzielić na okres (ang. period) podporu i przenoszenia, które trwają odpowiednio 60% i 40% (tab. 1).
Koncepcja PNF proponuje torowanie chodu do przodu, do tyłu, do boku, krokami skrzyżnymi oraz chodzenie po schodach. W każdym z wymienionych rodzajów chodu, podkreślana jest praca tułowia. Utrzymywany stabilnie tułów, właściwe napięcie mięśni brzucha i grzbietu, pozwalają na prawidłową pracę kończyn dolnych. Dlatego ćwicząc chód metodą PNF, będziemy zwracać uwagę na prawidłowe ustawienie miednicy i korygowanie jej w tyło- lub przodopochylenie, w zależności od potrzeb pacjenta.
Fazy chodu można przygotować w różnych pozycjach, w tym niższych, zachowując odpowiednie ustawienie kątowe w stawach, oraz starając się odtworzyć podobną aktywność mięśniową. Przygotowanie pacjenta do stania i później chodzenia jest także elementem koncepcji PNF.
Rys. 1. Fazy występujące podczas jednego cyklu chodu
Tabela 2. Podział cyklu chodu na okresy i fazy (podano nazwy i skróty angielskie oraz nazwy polskie)
- Uczymy pacjenta wysuwać się i wsuwać się na krzesło, czyli tzw. scooting w przód i w tył (zdj. 1).
- Pokazujemy dobre ustawienie stóp, mają one być wsunięte za kolana.
- Trenujemy wstawanie i siadanie z utrzymaniem osiowości kończyny dolnej.
- Zwracamy uwagę na kontrolę ekscentryczną mięśni podczas siadania.
- Uczymy prawidłowej postawy w pozycji stojącej. Wskazówki do torowania chodu w przód:
- Chwyt – nasada dłoni oparta od góry na grzebieniu kości biodrowej.
- Opór i aproksymacja skierowane są w kierunku pięt pacjenta.
- Terapeuta stoi w diagonalnej, po stronie nogi podporowej pacjenta (zdj. 2).
- Z każdym krokiem pacjenta w przód, terapeuta robi krok do tyłu i zmienia diagonalną.
- Należy pacjentowi zostawić odpowiednio dużą przestrzeń z przodu, nie stać za blisko, aby nie blokować jego ruchów naszym ciałem.
BIBLIOGRAFIA
- Adler S., Beckers D., Buck M., PNF in practice, Springer Medizin Verlag, 3rd edition, Heidelberg 2008.
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, t. I, PZWL, Warszawa 1990.
- Götz-Neumann K., Gehen verstehen, Georg Th ieme Verlag, 2006.
- Murray M. P., Drought B. A., Kory R. C., Walking patterns of normal men bone, „Joint Surg Am.” 1964, 46:335–360.
- Perry J., Gait analysis. Normal and pathological function, SLACK Incorporated, 1992.
- Słownik angielsko-polski z indeksem polsko-angielskim, wyd. Oxford Univeristy Press, Oxford 2005.
- Stanisławski J., Wielki słownik angielsko-polski i polsko-angielski, Dr Lex, 2008.
- Wielki słownik angielsko-polski i polsko-angielski, PWN – Oxford University Press, Wydawnictwo Naukowe PWN 2008.
AUTOR: mgr Anna Lupa, absolwentka Wydziału Rehabilitacji Ruchowej na AWF Kraków, studentka studiów doktoranckich na AWF Kraków, Międzynarodowy Terapeuta PNF, Międzynarodowy Terapeuta OMI Cyriax, tłumacz kursów PNF, Bobath.